Eenzaamheid, wat zegt het over jouw verlangens?

De kerstverlichting is aan, de kachel staat hoog en de kaarsjes branden op een mooi gedekte tafel. Iedereen geniet van het heerlijke eten, er worden verhalen verteld, mensen lachen en voelen zich verbonden met elkaar, maar ondertussen denk jij: Ik voel me zó eenzaam.

Zo is het toch? Of niet?

Ik wil me niet alleen voelen

Voel jij je, net als vele anderen, extra eenzaam in deze periode van het jaar? Maar waarom? Misschien heb je wel de verwachting dat het er inderdaad zo uit zou moeten zien als hierboven beschreven staat, dat dit precies is wat je altijd al gemist hebt diep van binnen. De rest van het jaar is het gevoel van eenzaamheid er ook wel eens, maar dan is het gemakkelijker om het te negeren.

Eenzaamheid. Het lijkt iets te zijn voor ouderen die hun sociale contacten zijn verloren in de loop der tijd. Er zijn zelfs mensen die zeggen dat het erbij hoort. Dat mens-zijn neerkomt op het leren omgaan met je eigen eenzaamheid. Maar is dat wel zo?

Mijn cliënte Ellis vertelt hoe eenzaam ze zich voelt de laatste tijd. Van binnen is het leeg, een onvervuld verlangen huist in haar verdrietige hart en de spanning tussen haar schouderbladen en in haar armen neemt toe. Ondertussen loopt ze rond als een gekooide leeuwin die niet weet waar zij het zoeken moet.

Ja, zoeken. Maar waar zoek je dan?

Het gevoel van eenzaamheid kun je misschien wel omschrijven als een schurend verlangen.

Sociale eenzaamheid

Je voelt je bijvoorbeeld alleen, maar diep van binnen verlang je naar meer gezelligheid, leuke mensen om je heen en ben je jaloers op die mensen die een bruisend sociaal leven hebben. Heb je je ooit teruggetrokken omdat je bent gaan denken dat anderen jouw gezelschap niet waarderen? Of voel je onvermogen om vriendschappen te sluiten? Dit is wat we sociale eenzaamheid noemen.

Emotionele eenzaamheid

Het kan ook zijn dat je vertrouwen ooit beschadigd is waardoor je bent gaan geloven dat anderen toch geen aandacht hebben voor jouw verhaal of dat een diepe verbinding met iemand anders er niet in zit. Je durft je niet zo goed open en kwetsbaar op te stellen naar een ander. Het is alleen heel jammer dat je daardoor nu een hartsvriend of –vriendin mist.  Dit valt onder de noemer emotionele eenzaamheid.

Existentiële eenzaamheid

Maar het is ook goed mogelijk dat je geen verbinding voelt met jezelf. Of je nu wel of niet met anderen bent, je voelt je diep eenzaam. Vaak ben je dan ook angstig voor de dood of ziekte of dat mensen gaan overlijden. Dit heet existentiële eenzaamheid. Meestal is de reden dat je diep van binnen iets in jezelf afwijst en dat je het moeilijk vindt om je pijnlijke emoties te accepteren. Je verlangt in zo’n geval naar heelheid, naar verbinding met wie jij in wezen bent.

Tips om je minder eenzaam te voelen

Er zijn allerlei tips die de pijn verzachten en ook echt goed zijn om je dagelijks patroon te doorbreken:

1. Je kunt je aansluiten bij een clubje of vrijwilligerswerk doen om meer onder de mensen te komen. We zijn nu eenmaal sociale wezens. Het gevoel onderdeel uit te maken van een groter geheel, helpt je verbonden te voelen met jezelf en je omgeving en daarmee minder eenzaam.
2. Je kunt proberen je meer open te stellen naar je vrienden. Als je ook je kwetsbaarheid durft te laten zien aan anderen, worden je relaties als vanzelf dieper. Zorg ervoor dat je niet alleen via internet contact hebt met anderen, maar ook face-to-face.
3. Eentje die ook goed helpt is regelmatig te bedenken waar je dankbaar voor bent, bijvoorbeeld ’s avonds voordat je gaat slapen.
4. Iets creëren of letterlijk creatief zijn herstelt de verbinding met jezelf. Wanneer je iets creëert krijg je contact met je innerlijk.
5. Mediteren helpt je om om te gaan met pijnlijke gevoelens, zodat je er niet zo door meegesleept wordt.
6. Knuffel iemand of laat je masseren. Een fysieke aanraking bevordert de aanmaak van oxytocine waardoor je je al snel beter gaat voelen.

Leven of overleven? 

Belangrijk bij dit alles is de vraag vanuit welke intentie je iets doet. Wil je met anderen samen zijn omdat je je wilt verbinden met deze mensen of wil je samen zijn omdat je bang bent om alleen te zijn? Het eerste gaat over leven, over overvloed, iets willen brengen en samen genieten en delen. Het tweede daarentegen gaat over overleven, over schaarste, een tekort bij jezelf willen vullen.

Ditzelfde geldt voor de tegenpool: wil je alleen zijn omdat je behoefte hebt om terug te gaan naar jezelf en je daarmee te verbinden (leven), of wil je alleen zijn omdat je het moeilijk vindt om met anderen samen te zijn (overleven).

Waar verlang je naar? 

En zo komen we ook weer bij existentiële eenzaamheid, die misschien wel ten grondslag ligt aan alle vormen van eenzaamheid. Eenzaamheid heeft namelijk bijzonder weinig te maken met alleen zijn. Vaak voel je je eenzaamheid wel beter wanneer je alleen bent en dan denk je, zie je wel ik ben alleen en dus eenzaam.

Anderen voelen hun eenzaamheid juist in gezelschap van anderen. Achter het verlangen naar gezelschap schuilt vaak een behoefte aan liefde, begrip, gehoord en gezien willen worden, aandacht…. Als je je eenzaam voelt, zoek je vaak iemand die dat nare gevoel voor jou kan wegnemen. Tijdelijk voel je dan misschien wat verlichting, maar daarna steekt het vaak gelijk weer de kop op.

Kortom, wat jou dus echt eenzaam maakt, is niet het ontbreken van de ander maar de slechte relatie met jezelf. Je blijft dan anderen nodig hebben om het tegendeel te bewijzen. Hoe gezelliger je het hebt met jezelf, hoe minder eenzaam je wordt en hoe minder afhankelijk je wordt van de ander. In alle gevallen is het noodzaak te gaan zoeken bij jezelf, je innerlijke wereld te onderzoeken.

Als ik Ellis ga masseren kom ik bij haar schouders. Rondom haar linker schouderblad zitten pijnlijke plekken die dof en tegelijkertijd scherp of zelfs gemeen aanvoelen. Tijdens het masseren wordt ze zich bewust dat ze voortdurend haar spieren aanspant tot aan haar handen aan toe. Ze kan zich nauwelijks overgeven. De rechterkant is heel anders. Ze voelt mijn handen, maar ze kan zichzelf helemaal niet voelen. Er lijkt een pantser overheen te liggen en de massage doet haar niets, komt niet binnen. Twee zulke verschillende kanten.   

Vervreemding

Diepe gevoelens van eenzaamheid komen vaak voort uit traumatische ervaringen uit je jeugd. Onveiligheid, of deze nu fysiek of emotioneel is, zorgt ervoor dat je je terugtrekt, je eigen emoties niet serieus neemt, je aanpast. Het is niet veilig genoeg om je te laten zien zoals je bent. Om te overleven sluit je delen van jezelf af, waartoe je nog maar met moeite toegang hebt. Je hebt niet geleerd om bij je pijnlijke emoties te zijn. Zo raak je vervreemd van jezelf en dit leidt heel gemakkelijk tot eenzaamheid.

Als je je eenzaam voelt, ga je waarschijnlijk proberen het in je hoofd op te lossen, maar je cognitieve vermogens zijn ontoereikend om dit soort problemen op te lossen. Het wil gevoeld en ervaren worden.

Na de massagesessie zegt Ellis: mijn linkerkant is rustig en mijn rechterkant kan ik nu veel beter voelen. Het is ook nog steeds in beweging. En ik ervaar mezelf weer voor het eerst als één geheel. Het is ook zo fijn dat het rustig is in mijn hoofd. Die bemoeit zich er even niet mee. Ik krijg ook zin om dingen te doen. Het komt allemaal wel goed! Vol vertrouwen gaat zij de deur uit.

Op zoek naar jezelf

Eenzaamheid is een perceptie die gekoppeld is aan een gevoel van tekort. Meestal heb je al genoeg vrienden. Meestal zijn er genoeg mogelijkheden voor meer of dieper contact. En je kunt je prettig voelen in je eigen lijf als je de andere, pijnlijke kant ook kunt waarnemen.

Voel jij je ook regelmatig eenzaam? Je lichaam kan je veel vertellen over de redenen waarom jij je niet verbonden voelt met jezelf. Kom eens langs voor een kennismakingssessie! Hier vind je meer informatie over mijn praktijk Tesoro.